Port Ellen

Miłośnicy whisky zwiedzając wyspę Islay znaną z Ardbega, Bowmora czy Laphroaiga często zapominają o zamkniętej destylarni Port Ellen. W budynkach zakładu znajduje się w chwili obecnej słodowania, kt�ra niestety niedostępna jest dla zwiedzających. Mi jednak udało się porozmawiać z kierownikiem Port Ellen i zostałem oprowadzony po całej słodowni.
Oficjalnie miejscowość Port Ellen założona została w 1821 przez Waltera Fredericka Campbella. Jej gł�wnym zadaniem była obsługa statk�w przybijających na wyspę. Samą zaś destylarnię Port Ellen założył w tej miejscowości Alexander Kerr Mackay w 1825 roku. Po pewnym czasie ogłosił on upadek finansowy, a jego zakład został zamknięty i nie działał przez okres kolejnych 11 lat. Co ciekawe Alexander Mackay uznawany jest za oficjalnego założyciela, ale de facto wynajmował on tylko ziemię na kt�rej stała gorzelnia, same zaś budynki wynajęte zostały Majorowi Jamesowi Adairowi.
Kolejnym właścicielem zakładu Port Ellen był Ebenezer Ramsay. Większość źr�deł wspomina w tym momencie tylko Johna Ramsay, bratanka Ebenezera, kt�ry zajął się prowadzeniem gorzelni. Wszystko jednak odbyło się dzięki wsparciu przede wszystkim finansowemu jego wuja. Ramseyowi i jego wsp�lnikowi - Thomasowi Morrison udało się rozwinąć działalność gorzelni i co ciekawe już w 1839 roku wybudowany został drugi magazyn do leżakowania whisky.
John był jednym z pionier�w w branży, kt�ry eksportował whisky bezpośrednio z destylarni do Stan�w Zjednoczonych. Do osiągnięć Ramseya zaliczyć możemy r�wnież ogromny wkład, jaki miał on w eksperyment z nowym typem kolumn destylacyjnych prowadzonym przez Eneasza Coffeya i Roberta Steina. John dodatkowo jako pierwszy zastosował odbieralnik przedgon�w oraz co przyczyniło się do rozwoju całej wyspy Isaly założył pierwszą linię pasażersko - towarową, oferującą regularne kursy pomiędzy wyspą a Glasgow.
Ramsey jako członek parlamentu i rady nadzorczej Izby Handlowej w Glasgow miał wiele wpływ�w, dzięki kt�rym udało mu się nakłonić rząd do zwolnienia z podatku whisky eksportowej, a także do zezwolenia na eksport whisky w beczkach większych niż 80 galon�w. Magazyn zakładu o numerze 1 w Port Ellen był pierwszym, kt�ry zwolniony był z płacenia podatku w całej Szkocji.
Po śmierci Ramseya w 1892 roku gorzelnię Port Ellen odziedziczyła wdowa, a następnie po jej śmierci w 1906 roku prowadzeniem zakładu zajął się ich syn - kapitan Iain Ramsey. Niestety pasjonował się on ornitologią i nie miał takiego talentu do prowadzenia destylarni jak jego przedsiębiorczy ojciec. Dodatkowym utrudnieniem była wprowadzona prohibicja w stanach zjednoczonych. W 1920 roku Iain Ramsey sprzedał swoje udziały sp�łce Port Ellen Distillery Company Ltd., należącej do Johna Dewara i Jamesa Buchanana. W 1925 roku Port Ellen wszedł w skład DCL.
W latach 30 omawiany zakład przerwał produkcję, kt�ra potrwała aż 37 lat. W tym czasie wykorzystywano tylko pomieszczenia magazynowe i słodownię zakładu. W końcu jednak Port Ellen doczekał się przebudowy i modernizacji. Prace trwały 18 miesięcy, ale ostatecznie w 1967 roku zmodernizowany zakład wznowił działalność. Na wszystkie innowacje wydano aż 400 tysięcy funt�w, ale co istotne zwiększona została ilość alembik�w z dw�ch do czterech.
Pomimo remontu, Port Ellen ze względu na trudne dla branży lata 80 ponownie zamknięto w 1983 roku. Właściciele grupa DCL postanowiła ograniczyć produkcję destylat�w słodowych w swoich gorzelniach i opr�cz Port Ellen zamkniętych zostało jeszcze 10 innych zakład�w. Krążą niepotwierdzone pogłoski, że alembiki służące do produkcji whisky zostały przetransportowane do Indii do kt�rejś z tamtejszych destylarni.
Zamknięcie destylarni wydaje się uzasadnione, jeśli zwr�cimy uwagę n fakt, że DCL było właścicielem na samej wyspie Islay zakład�w Port Ellen, Caol Ila i Lagavulina. Właściciele postanowili przekształcić zbędną destylarnie w zakład produkujący sł�d - słodownie, kt�ra otwarta została w 1973 roku. W słodowni początkowo produkowano tylko mocno torfowy sł�d wyłącznie dla zakład�w DCL. Z czasem jednak rozszerzono sprzedaż na wszystkie gorzelnie na Islay oraz pobliską Isle of Jura. W roku zamknięcia destylarni - 1983 zastanawiano się r�wnież nad zamknięciem słodowni. Jednak inne zakłady na Islay postanowiły przyjść z pomocą, nie chcąc rezygnować z doskonałej jakości słodu. Destylarnie podpisały umowę na zakup słodu z Port Ellen w 1987 roku, co przyczyniło się ochrony miejscowego rynku pracy. Port Ellen zobligował się jednak do przygotowywania r�żnych rodzaj�w słodu, o r�żnych stopniu zatorofowienia - tym samym zmieniono początkowe przeznaczanie słodowni, kt�ra miała się specjalizować w mocno torfowym słodzie. Obecnie do produkcji słodu używa się praktycznie wyłącznie odmiany Optic.
W słodowni Port Ellen znajduje się siedem bębn�w oraz osiem kadzi do namaczania. Każdy bęben jest w stanie pomieścić 46 ton ziarna jęczmienia. Do suszenia jęczmienia w czasie słodowania wykorzystuje się dym torfowy, jak r�wnież gorące powietrze. Taki spos�b pozwala uzyskać odpowiedni poziom torfowości jaki życzy sobie dany producent whisky. Torf wykorzystywany w procesie produkcji pochodzi ze wzg�rz oddalonych 3 mile od słodowni. Co warte wspomnienia najpierw torf do roku 1993 pobierano z torfowisk Duich w kt�rym to zakazano wycinania torfu z tego regionu. Okazało się, bowiem, że na tych terenach zatrzymują się gęsi podczas swojej migracji zimowej.
W 2003 roku cześć dawnych budynk�w zakładu została przekształcona i wynajęta przez okolicznych przedsiębiorc�w - w dawnym biurze szefa zakładu jest warsztat samochodowy. Obecnie pomimo tego, że nie ma już połowy budynk�w z dawnego zakładu Port Ellen to nadal używane są magazyny Port Ellen. Dojrzewa w nich destylat z położonego niedaleko zakładu Lagavulin.
Oficjalna wersja single malt Port Ellen nie była oferowana, podczas gdy zakład był otwarty. Dopiero po jego zamknięciu pojawił się pierwsza edycja. Rok rocznie, co najmniej jedna oficjalna edycja tej whisky pojawia się na rynku. Najczęściej whisky ta jest 20-kilku letnia. W 2001 roku wypuszczona została pierwsza edycja cask strength.
Whisky Port Ellen dostępna jest u wielu niezależnych dystrybutor�w, np. Cadenhead, Signatory, Ian MacLeod, a szczeg�lnie ten zakład upodobał sobie Douglas Laing, kt�ry w samy 2006 wypuścił 4 edycje tej whisky. Oferowany trunek ma r�żne wersje rocznikowe i r�żną zawartość alkoholu - od 40 % do ponad 60 %.